د واده په اړوندو امورو کې د رعایت وړ ټکي

(۱) د بالغې نجلۍ ولي چې اکثره اوقاتو کې د هغې پلار يا ورور وي شرعاً مکلف دی، د هغې د شرعي حقوقو رعایت وکړي.

(۲) د بالغې نجلۍ ولي شرعاً مسئولیت لري، د هغې په کوزده کولو کې له هغې سره مشوره او د هغې مثبت نظر واخلي.

(۳) د بالغې نجلۍ ولي، شرعاً نه‌شي کولای د هغې له خوښې پرته په اجبار سره یې چاته په نکاح ورکړي.

(۴) که د بالغې نجلۍ ولي، یاده نجلۍ د هغې له خوښې پرته په اجبار سره چاته په نکاح ورکړه، هغه کولای شي محاکمو او اړوندو ادارو ته شکایت او عریضه وکړي، په دې صورت کي د عالیقدر امير المؤمنين حفظه ﷲ تعالی د (۲۷/۴/۱۴۴۳هـ ق) نېټې د (۸۳ج۱) ګڼه د ښځو د حقونو فرمان رعايت ضروري دی.

(۵) ښځه، د اسلام له نظره د نکاح کولو په موضوع کي د نارينه په څېر خپلواکه ده، په هېڅ صورت د چا مال نه‌ګرځي او د خپل خاوند له مړينې او يا طلاق وروسته د دې له خوښې او مشورې پرته یې خسرګنۍ او يا هم پلارګنۍ په زوره بل چاته په نکاح نه‌شي ورکولای، په‌خپله خوښه چيرته او چا سره چي وغواړي، له شرعي اصولو سره سم نکاح کولای شي.

(۶) کوم مهر چي په نکاح کي ښځې ته ورکول کيږي، هغه د ښځې حق دی او څوک يې نه‌شي ترې اخيستلی، په دې هکله د عالیقدر اميرالمؤمنين حفظه‌ﷲ تعالی د (۲۷/۴/۱۴۴۳هـ ق) نېټې د (۸۳ج۱) ګڼه د ښځو د حقونو فرمان رعايت ضروري دی.

(۷) که څوک په کومه نجلۍ یا ښځه ډزې وکړي يا یې پیکی پرې کړي او يا څادر پرې واچوي، په دې او یا په بلې طریقې سره په جبري توګه هغه خپله ښځه وګڼي، دا غیرشرعي عمل او جرم دی، داسې اشخاص دي د اسلامي امارت محاکمو ته معرفي کړل شي، ترڅو د خپل جرم په سزا ورسېږي.

(۸) هغه کوزده چي د شاهدانو په مخ کي عقد (ايجاب او قبول) پکي نه‌وي شوی، شرعاً نکاح نه‌بلل کيږي.

(۹) په اسلامي شريعت کي د مهر کمه اندازه لس درهمه او زياته اندازه يې حد نه‌لري، كه مېرمن راضي وي، په لس درهمه یا د هغې په معادل مال هم نکاح کيږي، که د هغې خوښه نه‌وي، بیا له زړه سوانده او خیرخواه پلار یا نيکه پرته نور خپلوان او یا بد اختیاره پلار او نیکه نه‌شي کولای چي تر مهر مثل په کمه اندازه د هغې نکاح وتړي او که يې تر مهر مثل په کمه اندازه د هغې نکاح تړلې وي، داسي نکاح صحیح نه‌ده؛ مهر د مېرمنې حق دی، خپلوان د ځان لپاره یوه پيسه هم نه‌غوښتلی او نه‌ اخيستلی شي.

(۱۰) اسلامي شريعت د مهر د کموالي ترغيب کړی دی؛ خلک دي هڅه وکړي چي د زیات مهراخيستلو رواج ختم او په کم مهر دي اکتفاء وکړي.

(۱۱) له مهر څخه علاوه د ولور، خوړې، بابېړي، طویانې او خوښي په نامه د خسرګنۍ له‌خوا او یا د نورو رواجونو په نوم پیسې اخيستل جائز نه‌دي، فقهاء کرام رحمهم‌ اﷲ يې رشوت ګڼي.

(۱۲) له کوزدې وروسته د پښه خلاصي یا پښه ارتي او شریني خوري (غټ دستمال) او یا په نورو نومونو سره میلمستياوې جوړول، بېځایه رواجونه دي، ډډه دي ورڅخه وشي، د دوه ځله دستمال وړلو (غټ دستمال) اجازه نشته او په يو ځل دستمال (وړوکی دستمال) کي به هم د نارينه او ښځينه میلمنو تعداد په کمه اندازه وي او په دې مراسمو کي له زوم او ناوي پرته بل چاته تحفې ورکول منع دي؛ البته زوم او ناوي ته تحایف به هم د وسعې مطابق یوازي جامې او نور د ډول او سینګار عادي شیان وي؛ موټر، موټرسایکل، کور (سرای) او داسي نور قیمتي شيان به په تحفه کي نه‌ورکول کيږي.

(۱۳) د دستمال مراسم به په هوټل کي نه‌وي؛ ځکه دا اسراف دی او اﷲ تعالی فرمايلي دي: ﴿يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ﴾ (الاعراف: آیت ۳۱).
ژباړه: ای زامنو د آدمه! واخلئ تاسې زینت (ښائست) خپل په نزد (د وخت) د هر لمانځه (په اغوستلو د پاکو کاليو(جامو) د عورت ستر) او خورئ او څښئ او اسراف (بې ځایه خرڅ) مه کوئ تاسې بې شکه چي الله نه خوښوي مسرفان (بې ځایه خرڅ کوونکی). (کابلی تفسیر)

(۱۴) له کوزدې او نكاح وروسته دي هڅه وشي چي د امکان په صورت کي هر څومره چي ژر وي، واده وشي.
(۱۵) له کوزدې وروسته رواجي او تکراري پوښونه (جوړې) منع دي، په کال کي يو ځل د زوم له‌خوا يوازي ناوي ته له اسراف پرته د وسعې مطابق د پوښ (جوړې) وړلو اجازه شته، د ناوي له‌خوا زوم ته پوښ (جوړې) وړل مطلقاً منع دي.

(۱۶) د ولیمې او واده مراسم به له اسراف او رياء پرته د زوم د وسعې مطابق د هغه د خوښې په ځای او موټرو کي ترسره کيږي، خسرګنۍ يې نه‌شي مجبور کولای چي په هوټل، یا قیمتي موټرو کي د واده مراسم ترسره کړي.

(۱۷) زوم به د واده مراسم په امارتي موټرونو کي نه ترسره کوي.

(۱۸) د واده پر وخت د زوم له‌خوا دي د ناوي کورنۍ ته خوړې يا طوی (پاخه یا خام خوراک) نه وروړل کيږي، همدارنګه د بولې(شيريني خورۍ) او جوړې د مصارفو اخيستل او غوښتل هم منع دي او همداراز له زوم څخه د دودي او ټکري په نوم او يا په نورو نومونو رختونه غوښتل منع دي او د شريعت له‌مخې د يادو شيانو اخیستل ناجائز کار دی.

(۱۹) د ناوي وړلو پر وخت د ناوي د ماما، د ناوي د همزولو، د کليوالو او یا بل خدمتګار له‌خوا او یا د دوی لپاره د زوم له کورنۍ څخه پیسې غوښتل منع دي، البته که د کلي خدمتګار ته چي همېشه په ښادیو کي د کلیوالو خدمت کوي په خپله خوښه څوک د صدقې په نوم پیسې ورکوي، باک نه‌لري.

(۲۰) په ودونو کي د لوبو داسي مسابقې جوړول چي ګټونکي ته د موټر، موټرسایکل یا بل شي انعام ورکول کيږي منع دي، ترڅو د بېځایه اسراف مخه ونیول شي، البته د جائزو لوبو مسابقې چي انعام پکي نه‌وي، جوړېدای شي.

(۲۱) د کوزدې، دستمال يا واده د مراسمو پرمهال ډزې (ټکان) کول او له امارتي وسايطو څخه استفاده کول منع دي؛ همدارنګه په ورته مراسمو کي د موټرو او موټرسایکلو ځغلول، لویې وراوې تيارول او یا داسي نور کارونه چي د لاري د بندېدو یا د تلفاتو او یا د خلکو د اذیت سبب کيږي، منع دي.

(۲۲) په واده کي یا له هغه وروسته ناوي ته د نورو کورونو د نارینه‌وو او ښځینه‌وو له‌خوا برخه (جامې/پیسې) ورکول او بیا د ناوي له‌خوا په عوض کي برخه ورکول منع دي؛ ځکه له دې ناوړه رواج څخه یو دروند تکلیف رامنځته شوی او بده لا دا چي د هر څه عوض به بېرته ورکوي چي د محبت پرځای نفرت پیدا کوي.

(۲۳) د دستمال په مراسمو کي به د زوم له کور پرته نور مېلمانه ناوي ته د پیسو ډالۍ نه‌ورکوي او نه به د ناوي کورنۍ مېلمنو ته جامې او نورې ډالۍ ورکوي، البته له اسراف او رياء پرته د مېلمنو اکرام پروا نه‌کوي.

(۲۴) بدل/موخۍ ښه عواقب نه‌لري حتی الامکان دي ترې ډډه وشي، د بدل/موخۍ په صورت کي د مهر ټاکل او ورکول ضروري دي، علماء کرام دي د بدل/موخۍ د کراهیت په هکله خلکو ته پوهاوی ورکړي.